Deborahs opa overleefde acht kampen in de oorlog: 'De pijn in zijn ogen was altijd zichtbaar'

Joop Huisman zat tijdens de Tweede Wereldoorlog zeker twee jaar alleen ondergedoken in de kelder van zijn huis aan de Pieter Bothstraat. 'Zijn moeder en zussen zijn weggevoerd en vermoord in concentratiekampen Auschwitz en Sobibor.'

Joop kwam uit een groot gezin met zes zussen en een broer. Al op hele jonge leeftijd was hij muzikaal: hij speelde op zijn tiende viool en maakte van zijn hobby zijn beroep. 'In de jaren 20 en 30 zat hij bij The Ramblers, een van grootste big bands van Nederland. En hij had zijn eigen band. Hij had het erg druk en deed het met veel plezier.'

De Haagse muzikant was zo succesvol dat hij de hele wereld over reisde. 'Hij stapte op een stoomschip in Rotterdam en voer naar New York waar hij dan 21 dagen was. Hij heeft heel wat gezien en meegemaakt.'

Maar toen kwam de oorlog en moest hij als Joodse man onderduiken in zijn eigen huis. Joop (toen 43) was getrouwd met een niet-Joodse vrouw. 'Zijn vrouw heeft hem willen redden door van hem te scheiden.' Ze wilde niet dat de Duitsers hem via haar zouden vinden.

'Tot aan de bevrijding zat Joop ondergedoken in een kelder onder zijn huis. In z'n eentje, zonder daglicht en geen besef van dag en nacht en hoe lang het zou duren.'

Na de bevrijding trouwde hij opnieuw met zijn vrouw en emigreerden ze naar Amerika. Zijn muziekcarrière werd niet meer zo groot als voor de oorlog. 'Hij heeft nog wel wat gedaan maar genoot vooral van zijn pensioen.'

Deborah ontdekte haar familiegeschiedenis in een groot archief dat haar opa achterliet na zijn dood. Haar opa woonde met zijn ouders Bernardus en Anne en zijn broer Willem in de Wagenstraat. Haar opa was 20 toen hij werd opgepakt door de Duitsers.

Zijn ouders en broer keerden niet terug naar huis. 'In de oorlog is hij meer dan honderd familieleden verloren. Hij kwam als enige van de familie terug. Hij heeft drie concentratiekampen, de dodenmars en verschillende werkkampen overleefd. Hij heeft ontzettend geluk gehad.'

Thuis werd er nooit gesproken over de oorlog. 'Meer dan zestig jaar niet. Niet met zijn kinderen en ook niet met zijn kleinkinderen.' Bij Deborahs opa thuis stonden mappen en foto's van de familie. Maar nooit vroeg iemand er naar. 'De pijn in zijn ogen was altijd zichtbaar.'

Pas na het overlijden van haar opa in 2010 ontdekt Deborah het archief dat haar vader en tante in hun bezit hadden. 'Daarvoor had ik het nooit gezien.' Maar haar opa had het allemaal bewaard. 'Alles staat op papier, er zijn foto's en documenten van na de bevrijding. Ook had hij een stamboom gemaakt van de familie. Daar is hij tien jaar mee bezig geweest.' Waar de opa van Deborah stopte gaat zij nu verder.

'Ik ben als kleindochter van een Auschwitz-overlevende nieuwsgierig geraakt naar mijn achtergrond. Wie waren de families van mijn opa en oma.' Dat sommige familieleden in de familie zijn overleden voelt dubbel. 'Ik kan geen pijn meer omhoog halen. Maar kan ook geen antwoorden krijgen op de vele vragen die ik heb. Het liefst zou ik willen vragen hoe het in elkaar stak, maar dat kan helaas niet meer.'

Volgens Deborah is het belangrijk om het verhaal te blijven vertellen en er over te schrijven. Voor de Boekenweek schreef ze een vooroorlogs familieverhaal in Joodse Huizen Deel 8. 'Zolang we schrijven, vergeten we niet.'

Deborah zoekt het verhaal van haar familie vooral uit voor zichzelf, haar vader en tante. 'En ik wil opa's werk voortzetten. Dit heeft hij ook gewild, want ik kwam een stukje tekst tegen waarin hij dat schreef.' Op 4 mei gaat ze voor het eerst met haar vader naar de herdenking in de Nieuwe Kerk op de Dam in Amsterdam. 'Om te blijven herdenken.'