Nederland is vandaag 441 jaar, maar we vieren het niet

Standbeeld van Willem van Oranje op het Plein
Standbeeld van Willem van Oranje op het Plein © Thehague.com
DEN HAAG - Frankrijk viert 14 juli, de Verenigde Staten hebben 4 juli, wij hebben 26 juli. Maar we doen er eigenlijk niks mee. Het is vandaag een belangrijke dag voor Nederland. Op deze dag werd in 1581 het 'Plakkaat van Verlatinghe' getekend. Het document wordt tegenwoordig gezien als onafhankelijkheidsverklaring van ons land en heeft een plek in de collectie van het Nationaal Archief in Den Haag.
Negen jaar eerder, in 1572, kwamen vertegenwoordigers van verschillende Hollandse steden en edelen voor het eerst in een ‘vrije’ vergadering bij elkaar. Dat was de eerste stap richting onafhankelijkheid omdat alleen de Spaanse koning of de stadhouder recht had om zo'n vergadering bijeen te roepen. Willem van Oranje werd er benoemd als nieuwe stadhouder.
De verklaring die 441 jaar geleden werd getekend wordt gezien als het begin van de Republiek der Verenigde Nederlanden. Het plakkaat heeft vooral een symbolische betekenis: De Nederlandse gewesten (Brabant, Gelderland, Zutphen, Vlaanderen, Holland, Zeeland, Friesland, Utrecht en Mechelen) namen ermee afstand van de Spaanse vorst Filips II, ze zeiden daarmee de koning te verlaten.
Nederland werd daarmee niet direct een republiek. Er werd eerst nog gezocht naar een ander staatshoofd, onder meer de hertog van Anjou kwam daarvoor in beeld. Toen het vinden van een nieuwe koning niet lukte besloot men in 1588 als republiek verder te gaan, de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. 'In 1588 hebben we gezegd: dan doen we het zelf.'

Jan van Asseliers

Historicus Boudewijn Steur schrijft een boek over de schrijver van het 'Plakkaat van Verlatinghe': de in Antwerpen geboren Jan van Asseliers. 'Hij kreeg de opdracht om het plakkaat te moeten schrijven, hij heeft dat in vier dagen moeten doen', vertelt Steur op NPO Radio 1.
'Hij voerde een opdracht uit. Hij kreeg de opdracht om dat plakkaat te schrijven.' Dat gebeurde binnen bepaalde kaders die de gewesten hadden meegegeven. Het boek over de schrijver van het plakkaat moet volgend jaar 'hopelijk te lezen' zijn, vertelt Steur op NPO Radio 1.

Willem van Oranje

Van Asseliers was een katholiek. 'Dat is interessant omdat wij een beeld hebben bij de 80-jarige oorlog dat we de Spaanse koning Filips II hadden, tegenover Willem van Oranje. Koning Filips II was een katholiek, Willem van Oranje was protestant en de hele samenleving lijkt ook een splitsing hebben gehad.
De katholieken waren allemaal voor de Spaanse koning en de protestanten zouden allemaal voor Willem van Oranje zijn geweest. Nou, zo simpel was de wereld destijds niet', vertelt Steur. 'En Jan van Asseliers was een katholiek in dienst van de Staten-Generaal en daarin ging hij dus mee in een aantal besluiten die uiteindelijk leiden tot het afzweren van Filips II.'
Tegenstellingen in een gezin
Ook binnen het gezin van Van Asseliers waren de verhoudingen verdeeld. 'Zo hadden zijn twee zussen relaties met mensen die in de buurt van Willem van Oranje zaten.' Zijn dochters waren juist weer getrouwd met twee katholieken die in het kamp van Filips II zaten. 'De tegenstellingen in die samenleving komen tot uitdrukking in het gezin.'

Pronkstuk van Nederland

In 2018 werd het document verkozen tot het Pronkstuk van Nederland, dat gebeurde in het gelijknamige programma van AVROTROS. De eerste microscoop ter wereld van Anthoni van Leeuwenhoek werd tweede.

Nationaal Archief

De verkiezing was voor de Tweede Kamer reden om een replica van het document in 2018 een plek te geven in de buurt van de plenaire vergaderzaal. Daarnaast was ook een replica van de Unie van Utrecht uit 1579 te zien. Dat document wordt gezien als eerste grondwet van ons land. Beide documenten zijn te vinden in het Nationaal Archief in Den Haag.

💬 Neem contact op! Heb jij een tip of opmerking voor de redactie? Stuur ons een bericht via het contactformulier!

Altijd op de hoogte van het laatste nieuws en achtergronden uit Den Haag? Download onze app en ontvang notificaties bij belangrijk nieuws uit jouw stad!