'Grootspraak' blijkt belangrijk verweerpunt in zaak-De Mos

© ANP
DEN HAAG - Grote praatjes, zo worden veel belastende feiten in de corruptiezaak afgedaan door de verdediging. En zo vaak dat de rechter maandag begon te twijfelen aan de oprechtheid van sommige verklaringen. Toch gaf hij het Openbaar Ministerie (OM), op de laatste dag van de feitenbehandeling, nog huiswerk mee over de term 'criminele organisatie'.
'Spreekt u hier vandaag wel de waarheid?' Tijdens het verhoor door de rechtbank merkt Erdinç Akyol maandag voor de zoveelste keer op dat de aangetroffen gesprekken over stemfraude en omkoping enkel 'praatjes' zijn. Maar dan onderbreekt de voorzitter hem. 'Er zitten veel bewijsmiddelen in het dossier waarover u zegt dat het leugens zijn. Op een gegeven komt u niet meer geloofwaardig meer over.'
In de vermeende criminele organisatie rond horeca is Erdinç 'een van de kurken waar dit dossier op drijft', merkte de rechter vorige week al op. Hij was één van de eerste verdachten die werd gevolgd door de Rijksrecherche, die zo ook bij Richard de Mos uitkwam. 'Ik verkoop praatjes', zegt Erdinç Akyol, die ook als sales manager voor zalencentrum Opera werkte.

Gepocht

Maar Erdinç Akyol heeft rond de verkiezingen van 2018 zo gepocht over de donaties van zijn broer Atilla, gekoppeld aan het raadslidmaatschap van zijn partner Nino Davituliani, dat 'we hier vanavond nog zitten als we hem al het belastend materiaal moeten voor houden’, zegt zijn advocaat Ed Manders aldus Omroep West. Die merkt op dat Erdinc vooral opschepte tegen mensen die hij kende van de straat, niet tegen de politici die hij zou hebben omgekocht: 'U moet niet kijken naar wat hij zegt, maar tegen wie hij het zegt.'
De andere verdachten lijken Erdinç inderdaad niet al te serieus te nemen. De rechter merkt op dat veel mensen zeggen dat ze niet naar hem luisteren, ook zijn partner Davituliani zegt dit te doen als hij weer van die ‘buien’ heeft. Volgens Manders, die zijn cliënt heeft laten testen bij een psychiater, zijn die praatjes het gevolg van zijn ADHD en is zijn IQ te laag om achteraf een mooi verhaal te verzinnen. Vandaag vertelt hij dus echt de waarheid, bezweren de twee.

Woordvoerder namens geldschieters

Maar Erdinç is niet de enige die maandag belastende informatie afdoet als een grote mond. De rechter behandelt ook nog de 'criminele organisatie' die gevormd zou zijn door de drie verdachte vastgoedondernemers met Richard de Mos en Rachid Guernaoui. De suggestie die daarbij wordt gewekt, is dat ondernemer Edwin Jansen de woordvoerder was namens geldschieters en Dennis Buis de man van de financiering namens deze 'vastgoedgroep'. In een aantal stappen zouden de ondernemers de partij gaandeweg steeds meer in de greep hebben gekregen.
Deze beschuldiging steunt grotendeels op de vele mails die Jansen stuurde, vooral naar andere vastgoedondernemers, waarin hij spreekt over het 'uitmelken' van de relatie met De Mos en dingen zegt als 'nu cashen' en 'we hebben ze niet voor niets groot gemaakt'.

Bewijsdrang

Jansen noemt deze berichten maandag 'complete onzin' en noemt het ook stoerdoenerij en mede het gevolg van zijn moeilijke jeugd en zijn burn-out uit 2018: 'Ik lees in die mails dat ik veel aandacht en schouderklopjes nodig heb, en last heb van bewijsdrang.'
De rechtbank voelde de verdachten maandag, op de vierde en laatste dag van de feitenbehandeling, ook aan de tand over onder meer het mogelijk lekken van geheime informatie over de bouw van het cultuurpaleis Amare. De Mos vertelt hoe Hart voor Den Haag, VVD, D66 en GroenLinks tijdens de coalitieonderhandelingen van 2018 buiten het coalitieakkoord om nog een geheime afspraak hadden gemaakt. Er zou, voor de laatste keer, twintig miljoen extra worden uitgetrokken voor Amare. Maar een paar weken later kwam toenmalig wethouder Boudewijn Revis (VVD) al met de boodschap dat daarbovenop nog eens 11 miljoen extra nodig was. En dat hierover snel een beslissing diende te worden genomen.

Klankbordgroep

Guernaoui heeft vervolgens foto’s gemaakt van de stukken van Revis en deze verspreid. Maar volgens hem alleen naar De Mos. Dat zou niet strafbaar zijn, zegt Guernaoui. De Mos stuurde de informatie nog wel door aan twee leden van de 'klankbordgroep' van zijn partij, de medeverdachten Edwin Jansen en Michel Zaadhof. De klankbordgroep adviseerde De Mos en Guernaoui tijdens de coalitieonderhandelingen. Iedere partij heeft zo'n groep, zeggen de twee.
De Mos betrok Jansen en Zaadhof naar eigen zeggen omdat zij verstand hebben van vastgoed en bouwen. En hij woest was over de verrassing van Revis. Zo boos zelfs dat hij even overwoog alweer uit de coalitie te stappen. 'Ik zat tegen het plafond. Ik wist van toeten noch blazen. Ik was een nieuwbakken wethouder en wilde weten of dat geld naar gouden kranen ging.'

Stempel vertrouwelijk

Toch, merkt de rechter op: op die stukken stond dat ze vertrouwelijk waren. Volgens De Mos was daarvan echter geen sprake. Stukken kunnen alleen vertrouwelijk worden bestempeld tijdens een collegevergadering, zegt hij. Een ambtenaar kan dat niet zomaar doen. Uiteindelijk adviseerde Jansen De Mos om maar niet uit de coalitie te stappen, 'in het algemeen belang van de stad'. De extra kosten zouden wel passen bij dit soort grote bouwprojecten. Jansen voegt hier maandag aan toe dat hij en zijn bedrijf geen enkel voordeel hadden van deze kennis. 'Wij kunnen zo’n groot project helemaal niet bouwen.'
Dat hij de lijm zou zijn van een criminele organisatie, slaat volgens hem nergens op. 'Ik heb een partij geholpen als een soort hobby tijdens een burn-out.' Jansen verwijst naar een mail aan een bedrijfspartner waarin hij zich zelfs verontschuldigd voor zijn campagne-inspanningen. 'Er was geen vooropgezet crimineel plan.' Ook De Mos zegt dat hij 'helemaal niks begrijpt' waarom er sprake zou zijn van een criminele organisatie met een vooropgezet plan. ‘En meneer Plasman hier ook niet', verwijst hij naar zijn advocaat.

Hekel aan term 'criminele organisatie'

De voorzitter van de rechtbank permitteert zich hierop enige speculatie, plus een opvallende opmerking. Tegen Jansen zegt hij: 'Ik heb zelf een hekel aan de term 'criminele organisatie', maar daarin zit wel de schakel tussen Dennis Buis en u. Dat meneer Buis vooral doneerde en u namens de donateurs het woord voert, dat dat uw rol is. Dat maakt het wel sterker, als je dat gelooft, en dat lijkt het Openbaar Ministerie (OM, red.) te doen.'
Daarmee lijkt de voorzitter zich enigszins te scharen achter de kritiek van de verdediging. Die beschouwt de beschuldiging van criminele organisatie, een juridische parapluterm waaronder meerdere strafbare feiten kunnen vallen, als een lege huls die wordt gebruikt als frame om de verdachten extra zwart te maken. Een advocaat noemde de beschuldiging eerder 'het duizenddingendoekje van de officier van justitie'.

Tip voor OM

Toch verplaatst de voorzitter zich later tijdens de zitting ook in de schoenen van het Openbaar Ministerie: 'Het zou kunnen dat de beschuldiging van een criminele organisatie op de dagvaarding terecht is gekomen omdat het de rol van de individuen belicht, ten opzichte van elkaar. Zodat je ook tot een veroordeling kan komen, zonder dat alle onderhangende beschuldigingen kunnen worden bewezen.'
Zelf lijkt hij er nog niet over uit. Wel heeft hij een tip voor het OM, dat vanaf morgen in het requisitoir hun aanklacht gaat toelichten en een straf gaat eisen: 'Het woord criminele organisatie is een moeilijk woord. Dat legt een lading op dit dossier die niemand begrijpt.'

💬 Neem contact op! Heb jij een tip of opmerking voor de redactie? Stuur ons een bericht via het contactformulier!

Altijd op de hoogte van het laatste nieuws en achtergronden uit Den Haag? Download onze app en ontvang notificaties bij belangrijk nieuws uit jouw stad!