Verdediging in zaak-De Mos: Openbaar Ministerie knipte en plakte met citaten

Zijn advocaat is nog geen half uur aan het woord als Edwin Jansen breekt. Hij barst voorovergebogen in de rechtszaal in snikken uit. 'Er wordt mij zoveel onrecht aangedaan', antwoordt hij als de rechter aan hem vraagt of het gaat. De rechter: 'Het valt u zwaar he?' Jansen: 'Ik word al drieënhalf jaar zo slecht afgeschilderd.'

Jansens advocaat Judith de Boer heeft net een citaat van 'heel lief appje' voorgelezen, dat de projectontwikkelaar en voormalig artiesten-manager stuurde aan Richard de Mos. 'Wie goed doet, goed ontmoet. Ik geloof in je en steun je. Heb ik dan eindelijk toch een hobby gevonden', schrijft Jansen daarin aan de politicus. 'Mijn cliënt was niet bezig met zakelijke plannen', zegt De Boer. 'Hij herstelde van een burn-out, hij had net een levensbedreigend ongeluk gehad. Cliënt verwachtte geen voorkeursbehandeling.'

Nadat het Openbaar Ministerie (OM) vorige week betoogde hoe de politici van Hart voor Den Haag en een aantal ondernemers een ‘criminele organisatie’ zouden vormen – en forse straffen eiste - is het deze maandag de beurt aan de verdediging. De advocaten van oud-raadslid Nino Davituliani, haar partner Erdinç Akyol en Edwin Jansen vertellen dat hun cliënten zich totaal niet in dat verhaal herkennen. Gemene deler in hun pleidooien is dat het OM zeer selectief te werk ging bij het opstellen van het requisitoir.

Hendrik Sytema, raadsheer van Davituliani, zegt dat de aanklager gemakshalve allerlei verbanden verondersteld en doet aan 'cherry picking'. Edwin Jansens advocaat Judith de Boer voegt hieraan toe: 'Het OM heeft een misdaadroman willen schrijven die wat mij betreft behoort tot het genre fictie.'

Het is ook De Boer, wier cliënt waarschijnlijk de meest geciteerde was in het betoog van het OM, die het meest ingaat op het de methode van de aanklager. Zinnen uit meerdere mails, met daarin woorden als 'cashen', 'dichtbij het vuur zitten' en 'uitmelken' zouden onder elkaar zijn geplakt. En 'smileys' uit Whatsapp-gesprekken bewust weggelaten. 'Het Openbaar Ministerie heeft alleen oog voor het eigen frame'. Eerder in het proces bleek ook dat Jansen, mede door een misverstand, nooit is verhoord door de Rijksrecherche.

Dat het OM minstens één keer heeft geknipt en geplakt met citaten, blijkt uit een voorbeeld dat De Boer in de pauze uitdeelt op papier. Dit bevat een citaat uit het requisitoir waarin de woorden 'my lips are sealed', een uitspraak van Jansen tegen De Mos, worden gekoppeld aan een gesprek met voormalig woonwethouder Boudewijn Revis. Daarin zou Jansen onderhands bouwafspraken hebben gemaakt, die hij volgens het OM dus zou willen verzwijgen. Maar uit de Whatsapp-geschiedenis van Jansen blijkt dat dit een reactie is op een uitspraak van De Mos over problemen met zijn ex.

De Boer verbindt dit aan haar inhoudelijke verweer: Jansen zou helemaal niet uit zijn geweest op winst en dus ook geen onrechtmatige invloed hebben willen uitoefenen. De donatie die hij deed, was bovendien relatief klein en in natura: hij betaalde een paar duizend euro voor een nieuwe website. 'En niet aan een ambtenaar, maar aan een partij in verkiezingstijd.' Uit het requisitoir en strafeis blijkt volgens haar wél de visie van het OM op politiek, maar niét dat er sprake was van ondemocratische beïnvloeding met het oog op geld en macht te vergaren. Kortom: er was geen sprake van een criminele organisatie.

Dit is op maandagochtend ook al betoogd door de andere advocaten. 'Het was eerder een vriendengroep', zegt advocaat Ed Manders namens Erdinç Akyol. En als de rechter eventueel zou oordelen dat er wel een criminele organisatie zou bestaan, dan nog treft de man die in zalencentrum Opera werkte geen blaam. 'Want hij wist niets van het oogmerk van deze organisatie.' Ook advocaat Sytema’s cliënt Davituliani zou geen weet hebben gehad van criminele doelen, wat volgens hem voldoende grond is voor vrijspraak.

Manders eist dat zijn cliënt Erdinç Akyol vrijuit gaat. Door allerlei zaken bij elkaar te vegen onder de noemer criminele organisatie, is het OM volgens Manders onduidelijk wat Akyol precies ten laste wordt gelegd. ‘Zo kan hij zich niet goed verdedigen.’

En, misschien wel belangrijker, Manders vindt dat het onderzoek nooit had mogen beginnen. De basis daarvan werd gelegd door een gerucht, dat er in Den Haag horecavergunningen zouden kunnen worden gekocht. Nino Davituliani zou het brein zijn achter deze operatie, maar de vermeende tipgever heeft later ontkend dat hij dit had gezegd.

Toch werden er al snel zware opsporingsmiddelen ingezet, maar voor vergunningenverkoop werd nooit een snipper bewijs gevonden. Manders zegt daarom dat er sprake was van ‘onrechtmatige bewijsgaring’. De resultaten daarvan zouden terzijde moeten worden geschoven. Als dat gebeurt blijft er niets over van een zaak, zegt Manders.

De advocaat van Akyol vraagt zichzelf, gezien de ijverige start van de Rijksrecherche, ook af er sprake is van een politiek proces. De Mos zou krachten hebben ontketend die een gevaar zijn voor de gevestigde orde, stelt de advocaat. Manders ontkent ook, in navolging van Nino Davituliani’s advocaat, dat Davituliani in de gemeenteraad zou zijn 'geplant' door de broers Erdinç en Atilla Akyol.

Dat Erdinç daarop heeft gehint in telefoonberichten, zegt meer over diens achtergrond. Manders: 'Je moet het in perspectief zien. Mijn cliënt is een gewiekste jongen van de straat, die meelift op het succes van zijn broer. Hij heeft bluf tot een kunst verheven.' Ook zou Erdinç Akyol ADHD hebben. 'Zijn gedachten en gedrag lijken op een flipperkast.' Sytema wijst ook op het gedrag van Davituliani als bewijs tégen een planting in de raad: ze wilde niet meedoen aan een eventuele stemming over nachtvergunningen voor Opera, en de integratiestandpunten die zij vertolkten gingen in tegen de mening van Erdinç Akyol.

Het OM beschuldigt Erdinç Akyol ook van stemfraude, door het kopen van volmachtstemmen. Ook dat verwerpt Manders. Volgens hem is daarvoor geen bewijs te vinden. Het OM zou zich daarvoor alleen baseren op praatjes van zijn cliënt. 'Het ontbreekt aan hard bewijs.'