Gemeenteraad verdeeld over gebruik waterkanon: 'Eerder, harder en zwaarder moeten inzetten'
13 maart 2023, 08:21 • 5 minuten leestijd
DEN HAAG - De vooraf verboden demonstratie van Extinction Rebellion op de A12 werd zaterdagmiddag beëindigd met de inzet van waterkanonnen door de politie. De meningen in de Haagse gemeenteraad over de proportionaliteit van het machtsmiddel verschillen. Oppositiepartijen SP en PvdD sluiten vervolgstappen niet uit. 'De gemeenteraad moet een duidelijk signaal afgeven dat je niet zomaar een waterkanon inzet.'
Iets na 17.00 uur besloot de burgemeester dat de politie kon beginnen, na eerdere waarschuwingen, met het naar eigen zeggen 'benevelen' van demonstranten met het waterkanon. De handhavers kunnen op bijval rekenen van Hart voor Den Haag. 'Het is goed dat de waterkannonen zijn ingezet', reageert raadslid Rachid Guernaoui . 'Ze hadden wat ons betreft eerder mogen worden ingezet, zwaarder en met meer kracht. De demonstratie was vooraf verboden door de de burgemeester en het had veel sneller moeten worden beëindigd. Als je dit blijft toestaan, dan wordt Den Haag veel vaker geblokkeerd.'
Lesley Arp, raadslid namens de SP, was als waarnemer aanwezig bij de demonstratie. Dat vanaf het begin van de demonstratie meerdere waterkanonnen zichtbaar waren, begrijpt ze niet. 'Er werd meteen met de inzet ervan gedreigd', vertelt de politica. 'Vervolgens is dat uren niet gebeurd en was er een vrij relaxte sfeer. Het was bijna een festivalsfeer, onder de activisten én onder de politie.'
Lotte van Basten Batenburg, fractievoorzitter van de VVD, kan maar weinig met die lezing. 'De burgemeester heeft afgelopen dinsdag al aangegeven dat Extinction Rebellion de Utrechtsebaan niet mocht blokkeren', zegt ze. 'Dat hebben ze toch gedaan. De activisten zijn zaterdag vanaf het begin van hun blokkade gesommeerd om te vertrekken. Daar hebben ze geen gehoor aan gegeven.'
Dat op den duur werd overgegaan tot de inzet van het waterkanon is volgens Van Basten Batenburg niet meer dan logisch. 'Na urenlang geduld van de politie is vanaf 16.15 uur duidelijk en herhaaldelijk aangegeven dat de weg vanaf 17.00 uur vrij moest zijn. Een deel van de activisten is toen vertrokken, maar een groot deel sloeg ook deze waarschuwing in de wind. Dan is het volstrekt gerechtvaardigd dat de politie optreedt en hierbij, na talloze waarschuwingen, ook de waterspuit inzet.'
Mogelijk juridisch staartje
Arp stelt dat toen er begonnen werd met water spuiten een 'onoverzichtelijke situatie' ontstond. Niet alleen de mensen die zich op het asfalt bevonden werden natgespoten, maar ook mensen die zich naast de weg bevonden. Tot verbijstering van de SP'er. 'Aan de boskant stonden mensen en daar werd het waterkanon op gericht. Ik ga me er komende tijd in verdiepen hoe het juridisch in elkaar steekt. Waarom zet je een kanon in als er geen wanordelijkheden of rellen zijn?'
Politiebaas Paul van Musscher reageerde eerder al op de inzet van de waterkanonnen. 'De burgemeester heeft de demonstratie vijf uur gedoogd. Dat is echt heel lang. Wij hebben gekozen voor de minst gewelddadige vorm, dus er is verneveld en wapenstokken zijn niet gebruikt. Iedereen die desondanks bleef zitten, is aangehouden.'
Volgens Arp had de politiechef moeten inzetten op een andere manier om de demonstratie te beëindigen. 'Je kan natuurlijk niet oneindig de A12 ter beschikking blijven stellen, maar toen het waterkanon werd ingezet, waren de HTM-bussen (om de demonstranten af te voeren, red.) er nog niet. Dat had andersom gemoeten. Ik had het afbreken van de demonstratie niet ter discussie gesteld als dat veel eerder was gedaan. Ik snap de toegevoegde waarde van het waterkanon niet.' VVD-politica Van Basten Batenburg stelt echter dat de bussen al om 16.00 uur klaarstonden om de activisten af te voeren.
PvdD-voorman Robert Barker noemt de inzet van het waterkanon 'bizar'. 'Het is sowieso gek dat er meerdere stonden opgesteld naast de solidariteitsdemonstratie. Alleen al qua uitstraling en intimidatie', meent hij. Volgens de PvdD is de inzet 'niet proportioneel'. 'Er waren ook andere middelen om hetzelfde doel te bereiken, voor de burgemeester en politie.' Barker denkt net als Arp dat de bussen eerder hadden moeten worden ingezet. 'Cynisch om een waterkanon in te zetten op een plek met onderkoelde mensen.'
'Duidelijk signaal afgeven'
Het raadslid is dan ook van plan om actie te ondernemen. 'We gaan zeker met burgemeester Jan van Zanen hierover in debat. De gemeenteraad moet een duidelijk signaal afgeven dat je niet zomaar een waterkanon inzet. Pas als een demonstratie niet vreedzaam is.
Mark Rutte reageerde zondag eveneens op de veelbesproken demonstratie. De premier kon maar weinig met de argumenten van de demonstranten. 'Ik vind het absurd', zei hij bij WNL op Zondag. 'Vroeger was het zo dat als de politie zei: je gaat weg, dan ga je weg. Nu waren ze ook nog boos over het waterkanon. Ik zou zeggen: eigen schuld, dikke bult. Prima als je demonstreert, maar je hebt je wel aan de aanwijzingen te houden.'
'Burgemeester, politie en OM niet aan plicht voldaan'
Extinction Rebellion is verbolgen over het politieoptreden. Activisten gingen voor het waterkanon staan toen er werd begonnen met spuiten en werden volgens een woordvoerder 'heel ruig' aangepakt. 'Twee mensen zijn in hun gezicht geslagen, een van hen heeft waarschijnlijk een hersenschudding. We werden omver geduwd, er werd aan ons getrokken, waardoor we over elkaar heen vielen. Terwijl wij daar alleen maar stonden.'
Daarnaast benadrukt de activistische beweging dat de inzet van het waterkanon buitenproportioneel was. 'De zogenoemde driehoek van burgemeester, politie en het Openbaar Ministerie heeft de plicht zo laag mogelijke middelen in te zetten. En dat was in dit geval geweest: iedereen arresteren en aanhouden, niet het waterkanon inzetten tegen vreedzame demonstranten.
De reacties op social media op de demonstratie van Extension Rebellion zijn uiteenlopend. De proportionaliteit van de ingezette waterkanonnen wordt betwist. Tegelijkertijd wordt aangestipt dat er geen sprake was van een 'vreedzame manier van ontmoedigen' door de politie, maar er geweld is gebruikt tegen de demonstranten. Een gebruiker omschrijft het ingrijpen van de politie als 'krankzinnig'. Tegenstanders benadrukken anderzijds dat het protest überhaupt al verboden was. Het politieoptreden kan bij hen op lof rekenen. 'Geen gehoor geven aan wat de politie (meermaals) vordert, resulteert in het plegen van een strafbaar feit. Het is geen vrijblijvendheid', schrijft Maarten Brink van politievakbond ACP op Twitter.
