'Er ligt een groene deken om de steden heen', advies voor coalitie BBB, VVD, GroenLinks, PvdA en CDA

Er zijn sinds de verkiezingen op 15 maart 34 nieuwe Statenleden bijgekomen, verdeeld over 15 partijen. 'We hebben 15 fractiekamers in dit prachtige provinciehuis. Dus houdt daar de komende jaren rekening mee', grapte Smit. 'We zitten vol.'

Bij de verkiezingen werd ook in Zuid-Holland BoerBurgerBeweging (BBB) de grootste partij. Net als de VVD wist ze 8 zetels te behalen. BBB mag het voortouw nemen bij de formatie omdat er procentueel meer stemmen naar die partij zijn gegaan. Smit noemde het een 'buitengewoon knappe prestatie' dat BBB in alle provincies de grootste partij wist te worden op 15 maart.

Ook deed verkenner Fred Teeven verslag van zijn verkenning. De oud-staatssecretaris van Justitie en Veiligheid was door BBB voorgesteld om op zoek te gaan naar een werkbare coalitie in Zuid-Holland. Smit zei te hopen op een constructieve samenwerking tussen de toekomstige coalitie en oppositie. 'Ik hoop dat er ruimte en aandacht is voor goede ideeën uit de coalitie en oppositie.'

'We zijn de grootste in de randgemeenten, maar niet in de steden. We zien dat als een grote groene deken om de steden heen', sprak Hans Veentjer van BBB. 'We moeten ervoor zorgen dat de burger zich gehoord voelt.' De partij zegt op zoek te gaan naar verbinding en zichzelf als het midden te zien. 'Laten we constructief met elkaar in gesprek gaan en samenwerken.'

Jeannette Baljeu van de VVD zegt dat stad en plattenland naast elkaar leven in onze provincie. 'De vraagstukken leven bij iedereen, waar je ook woont.' Sinan Özkaya zegt GroenLinks te zien 'als dé boerenpartij van de toekomst' en ze te willen 'helpen vergroenen'. Daarnaast moet ook de natuur beschermd worden. Zijn partij wil blijven samenwerken met de PvdA en samen bestuursverantwoordelijkheid dragen. Anne Koning (PvdA) vindt een 'eerlijke verdeling van lasten' een belangrijk uitgangspunt voor de komende jaren. Haar partij wil werken aan meer bestaanszekerheid en toekomstperspectief voor de inwoners van Zuid-Holland.

'We staan aan het begin van een nieuwe periode. We staan voor aantal grote uitdagingen', stelde Laura Neijenhuis van D66. Ze sprak onder meer over de aanpak van stikstof, de energietransitie, de klimaatopgave en de woningbouwopgave. 'We zullen ingewikkelde gesprekken met elkaar moeten voeren.' Henk de Vree van de PVV sprak van 'een flinke aardverschuiving' na de verkiezingen van 15 maart. 'Wij maken nu voor de vierde keer een coalitievorming mee.' Zijn partij wil als serieuze onderhandelingspartner worden gezien.

CDA-fractievoorzitter Meindert Stolk zegt het belangrijk te vinden dat er zorgvuldig en snel een breed gedragen bestuur van de provincie komt. Het aanstellen van Teeven door BBB belooft volgens hem 'veel goeds' voor een spoedige vorming van een bestuur. 'De resultaten van de verkiezingen zijn duidelijk: de kiezer wil verandering. Het is nu onze taak om te begrijpen hoe Zuid-Holland heeft gestemd', aldus Toine Beukering van JA21.

Nico de Jager van de SGP vindt de winst van BBB een signaal 'dat de onvrede heel diep in de samenleving leeft'. 'Eerlijk gezged hadden we dat in Zuid-Holland niet verwacht, maar het is wel gebeurd.' Waar de onvrede vandaan komt kan volgens hem meerdere oorzaken hebben, 'maar de SGP wijdt dat mede aan het loslaten van de Bijbelse normen en waarden'.

Steven Datema van de ChristenUnie zegt er naar uit te zien 'werk te maken van een samenleving, waarin we omzien naar elkaar'. Hij zegt een duidelijk signaal te zien in de uitslag van mensen die zich niet gehoord of gezien voelen door de overheid. 'Teveel tekentafelpolitiek en te weinig keukentafelpolitiek.'

Ewald Kegel van Forum voor Democratie blikte in zijn eerste woorden terug op de verkiezingscampagne en zegt zich te blijven inzetten voor zijn achterban, onder meer met de oprichting van de renaissancescholen. Lies van Aelst van de SP ziet met deze verkiezingsuitslag kansen om voorzieningen terug te brengen in wijken en dorpen. 'De uitdagingen zijn groot: op het in stand houden van de natuur en het beperken van de stikstofuitstoot.'

Ellen Verkoelen van 50PLUS vindt dat de kiezer 'stevig heeft gesproken'. Ze noemde de uitslag 'een wake-up call' en een 'aardverschuiving'. BBB haalde een 'topresultaat' met 8 zetels. BBB staat daardoor vooraan om een coalitie te smeden. 'Ze haalde viereneenhalf keer zoveel stemmen als 50PLUS.'

Tessa Beeloo van Volt zag geen verdeelde uitslag, maar een roep tot verbinding. 'Ik hoop dat we dat met elkaar kunnen bereiken.' Ze wil geen coalitie met een beperkt aantal partijen. Ze wil inzetten op een Statenbreed akkoord. 'Dat door alle partijen gedragen wordt.' Ook Carla van Viegen van Partij voor de Dieren is voorstander van een akkoord op hoofdlijnen. 'Met ruimte voor Statenbrede samenwerking en wisselende meerderheden. Geen in beton gegoten coalitieakkoord.'

Oud-staatssecretaris Fred Teeven is op voordracht van BBB aan de slag gegaan als verkenner in Zuid-Holland. Er zijn volgens hem twee meerderheidscoalities met 30 zetels mogelijk: een waarin BBB, VVD, GroenLinks, PvdA en CDA samenwerken of een samenwerking van BBB, VVD, PVV, CDA, JA21 en SGP. De laatste samenstelling wordt niet op voorhand door partijen uitgesloten.

'Om (meerdere) uiteenlopende redenen wordt een betrokkenheid van de fracties van D66, PvdD, ChristenUnie, Forum voor Democratie, SP, 50Plus en Volt bij de komende informatiefase(s) niet goed voorstelbaar geacht', staat in zijn brief te lezen. Teeven raadt aan allereerst een coalitie van BBB, VVD, CDA, GroenLinks en PvdA te onderzoeken. Hij stelde voor om twee informateurs aan te stellen.