Bouwer VolkerWessels wilde stoppen met cultuurcomplex Amare

Cultuurcomplex Amare is met hangen en wurgen tot stand gekomen. Zoveel is de afgelopen maanden wel duidelijk geworden. In opdracht van de gemeenteraad probeert de enquêtecommissie Amare te achterhalen welke fouten er de afgelopen jaren zijn gemaakt rondom de bouw van het nieuwe onderkomen van het Residentie Orkest, het Nederlands Dans Theater en het Koninklijk Conservatorium. De oplevering liep enorme vertraging op en de kosten van het bouwproject liepen uit de hand. Uiteindelijk werd Amare niet voor de geplande 177 miljoen euro gebouwd, maar voor 223,3 miljoen.

Uit de openbare verhoren die de raadsenquêtecommissie afgelopen februari hield steeg het beeld op van een project waarbij sprake was van schimmige kosten, hoge werkdruk en pittige ruzies. Dat schetsten 25 getuigen die onder ede werden verhoord. Het ging onder meer om (voormalige-) wethouders en (oud-) burgemeesters, (voormalige-) ambtenaren en vertegenwoordigers van de culturele instellingen. Maar de kant van VolkerWessels ontbrak, omdat de topmannen van het bouwbedrijf zonder opgaaf van reden verstek lieten gaan. Zij hebben nu wel schriftelijk vragen beantwoord en die antwoorden zijn dinsdag op de gemeentelijke website gepubliceerd.

Uit die beantwoording blijkt dat de topmannen vinden dat het bouwbedrijf geen blaam treft. VolkerWessels heeft zich aan de afspraken gehouden die gemaakt zijn met de gemeente en de culturele instellingen en die zijn vastgelegd in een contract, zo stellen zij. Maar extra eisen van de instellingen en 'besluiteloosheid' van de gemeente als opdrachtgever zorgden voor conflicten. 'En als die discussies voortduren en de opdrachtgever (en, in dit geval, de gebruikers) geen keuzes maken dan loopt het ontwerp-proces en daarmee het bouwproces uit.'

De problemen werden groter doordat de culturele instellingen in het najaar van 2016 weigerden om het definitief ontwerp goed te keuren. Daardoor gaf ook de gemeente geen groen licht. VolkerWessels besloot daarom op 21 december 2017 tot het afkondigen van een bouwstop.

'Die hebben we ook formeel aangezegd', aldus Van Hoeven. 'De reden daarvan was dat we niet verder konden met het ontwerp- en bouwproces omdat de gemeente en de gebruikers niet op een lijn kwamen wat betreft hun nadere wensen over het ontwerp (…). Die discussie werd almaar niet beslecht en daardoor kwam er ook geen akkoord op het definitief ontwerp.' Dick Boers, lid van de Raad van Bestuur van VolkerWessels, stelt in zijn verklaring: 'Het is onverantwoord om verder te gaan zonder goedgekeurde stukken.'

Toen is door de directie van VolkerWessels 'besproken en overwogen' om zich helemaal uit het project terug te trekken. 'Vanwege het uitblijven van goedkeuring', schrijft Boers. Uiteindelijk zorgde het ingrijpen van toenmalig burgemeester Pauline Krikke en oud-wethouder Joris Wijsmuller (Haagse Stadspartij) ervoor dat de plooien enigszins gladgestreken werden en VolkerWessels weer aan het werk ging. Zij zijn twee dagen na het stilleggen van de bouw afgereisd naar het hoofdkantoor van VolkerWessels in Rijssen.

Van der Hoeven: 'Wij hebben daar onze positie herhaald: de gemeente en de gebruikers moeten op een lijn komen en het definitief ontwerp goedkeuren, anders kunnen we niet verder, en dat is de verantwoordelijkheid van de gemeente als opdrachtgever van VolkerWessels.' Boers: 'De gemeente heeft daarop de stukken goedgekeurd zodat de bouw kon worden hervat. De gemeente nam tevens de verantwoordelijkheid om met de gebruikers verder af te stemmen.'

Een paar dagen later vond er nog een overleg plaats met Krikke, Wijsmuller, Van Hoeven en Boers. Deze keer was de afspraak in Den Haag. 'Ik herinner mij dat de gemeente Den Haag mij die avond verzocht naar Den Haag af te reizen terwijl ik op familiebezoek in België was', aldus Van Hoeven. 'Er is toen afgesproken dat wij bereid waren om na de kerst weer op te starten als de gemeente er de verantwoordelijkheid voor nam dat zij met de gebruikers op een lijn zou komen. (…) Dat is toen zo ook afgesproken. Ik meen dat dat ook is vastgelegd.'

De bouw is vervolgens hervat, maar discussies bleven bestaan. Die verdwenen ook niet na het sluiten van de zogenaamde package deal, waarbij de gemeente een deal met de bouwer maakte voor een bedrag van 31 miljoen euro. Met dat geld werd een aantal extra wensen van de instellingen gehonoreerd en zijn conflicten opgeruimd.

Door de bouw van Amare is de relatie tussen VolkerWessels en het stadsbestuur verslechterd. Dit heeft Boers in 2021 duidelijk gemaakt in een gesprek met burgemeester Jan van Zanen en wethouder Anne Mulder (VVD), dat op zijn initiatief tot stand kwam.

Boers: 'Wij hebben aan de orde gesteld dat voor ons de maat vol was dat in de gemeenteraad een zeer negatieve beeldvorming over VolkerWessels was ontstaan en zelfs de verantwoordelijk wethouder uitsprak dat hij het fijn vond dat de raadsleden hem de munitie gaven om de aannemer aan te pakken. Wij hebben ons ongenoegen daarover uitgesproken, temeer daar VolkerWessels zich in dit project zeer behoorlijk heeft opgesteld jegens de gemeente.' Er zijn hier toen geen verdere afspraken over gemaakt.