Minder nieuwe woningen dan gehoopt in Den Haag: 'Het is nog steeds code rood'

Door de stijgende rentes en de hoge materiaalkosten vreest de wethouder dat de groei in het aantal nieuwe woningen in 2023 zal stagneren. De afgelopen jaren werd jaarlijks met de bouw van meer dan drieduizend nieuwe woningen begonnen, legt de wethouder uit. 'Dat aantal kan dit jaar wel eens tegenvallen', geeft hij eerlijk toe.

'Dat terwijl de woningnood niet minder wordt', realiseert Balster zich. 'Het is nog steeds code rood. Mensen kunnen nauwelijks aan een woning komen en starters moeten steeds langer thuis blijven wonen. Niets doen is dan ook geen optie. Maar het is wel ontzettend ingewikkeld.'

Want het is niet zo dat er geen plannen liggen voor nieuwe woningen in de stad. 'We hebben een planvoorraad om u tegen te zeggen', vertelt Balster. 'Voor de komende jaren hebben we al concrete plannen voor 17.000 nieuwe woningen en daarnaast nog eens voor vijfduizend woningen waar nog geen programma voor is. Alleen zijn we bij de realisatie ook afhankelijk van andere partijen. We doen er alles aan om dit proces te versnellen, maar dat is ingewikkeld.'

Een van de problemen voor de wethouder is dat er weinig ruimte om te bouwen is in Den Haag. 'We kunnen eigenlijk alleen maar binnenstedelijk bouwen. We hebben geen ruimte om verder uit te breiden', legt Balster uit. 'Dus moeten we de hoogte in.'

Dat levert volgens de wethouder weer nieuwe problemen op. 'De bouwkosten stijgen weer flink als er boven de 70 meter wordt gebouwd. Waardoor er flinke investeringen gedaan moeten worden om dit soort projecten mogelijk te maken. Voor ons woningbouwprogramma kijken we door dit ruimtegebrek naar superhoogbouw, waardoor het lastiger is om investeerders te vinden die nu het risico willen nemen, omdat ze niet weten hoe de markt zich de komende jaren zal ontwikkelen.'

Het maakt de puzzel er voor de gemeente niet eenvoudiger op, zeker omdat betaalbaarheid een speerpunt is voor Balster. 'Er zijn vooral goedkope woningen nodig', zegt de wethouder. Vandaar dat de gemeente Den Haag verder gaat dan de landelijke afspraken dat twee derde van de nieuwe huizen betaalbaar moet zijn. 'Wij hebben als eis dat 80 procent van de nieuwe woningen betaalbaar is.

Het is een eis waar volgens Balster niet over te praten valt, ook niet als dat zou betekenen dat er minder nieuwe woningen gebouwd zullen worden dan gepland. 'In Den Haag wordt weinig scheef gewoond, waarbij mensen met een hoog inkomen in een sociale huurwoning wonen. Het is juist andersom. Uit onderzoek blijkt dat mensen nu in het middensegment wonen terwijl ze op basis van hun inkomen recht hebben op een sociale huurwoning. Ofwel, mensen wonen nu te duur en hebben behoefte aan goedkopere woningen.'

En dus moeten alle nieuwe plannen voldoen aan de eis dat 80 procent van de woningen betaalbaar is. 'Dat kan ook bij hoogbouw', is Balster van mening. 'Maar dan moet het aantal vierkante meters omlaag. Dan kan het financieel nog steeds uit.'

Door de ontwikkelingen in de markt en de dreigende stagnatie in de aanbouw van de woningen is Balster wel van plan meer de regie te gaan nemen als gemeente. 'Als je iets belangrijk vindt dan is overheidsregie heel belangrijk', vertelt hij. De overheidssubsidies die minister Hugo de Jonge beschikbaar heeft gesteld zijn dan ook erg welkom.

Met behulp van deze subsidies hoopt Balster juist nu te kunnen investeren nu de economie tegenvalt. 'We moeten nu juist nu de markt moeilijk is zelf de regie nemen. Ervoor zorgen dat we niet afhankelijk zijn van externe partijen. Hiervoor hebben we in het verleden geld gebruikt dat we door de verkoop van de aandelen van Eneco hebben gekregen, maar dat is nu bijna volledig geïnvesteerd. Daarom is het goed dat het Rijk hier geld voor vrijmaakt en we zo kunnen blijven investeren.'

Op deze manier hoopt de wethouder dat de woonplannen in de komende jaren door zullen blijven gaan. Hierbij trekt Balster ook op met omliggende gemeenten. 'In de regio hebben we afspraken gemaakt over aantallen woningen die we gaan bouwen tot 2030. In het verleden keken gemeenten heel verschillend naar de problemen op de woningmarkt, maar dat is nu wel anders.'

'Kleinere gemeenten zien nu ook dat het echt nodig is dat ze gaan bouwen', legt Balster uit. 'Mede doordat het Rijk geld beschikbaar heeft gesteld en de eis dat twee derde betaalbaar is, was het mogelijk om deze afspraken te maken. Zelfs Rijswijk en Wassenaar hebben de betaalbaarheid van de woningen nu in de collegeafspraken opgenomen. Dat was vroeger wel anders en is echt een positieve tendens.'

Balster heeft dan ook vertrouwen in de toekomst op de woningmarkt, ondanks dat er dit jaar waarschijnlijk minder gebouwd gaat worden dan gehoopt. 'Een nieuw project is een traject van jaren, waardoor je ook afhankelijk bent van afspraken in het verleden. Het is te vergelijken met een mammoettanker. Het duurt even voor die van koers is veranderd. Er gebeurt veel goeds en op diverse plaatsen hebben we de procedures echt kunnen versnellen.'

Dat geldt dan voornamelijk voor kleinere projecten. 'Daar zijn de risico's wat kleiner en staan bedrijven nog steeds wel te springen om te kunnen bouwen', ziet Balster. 'Alleen voor de totale cijfers zijn we in Den Haag heel erg afhankelijk van enkele megaprojecten. En als die net even wat vertraging oplopen, dan heb je de kans dat je een minder jaar hebt.'