Veel emotie en waardering tijdens de 19e Veteranendag; 'Er wordt meer over trauma gepraat'

'Kom ik doe je kraag goed', zegt een oudere dame tegen haar man. Hij is gekleed in een blauw pak, draagt op zijn hoofd een eveneens blauwe baret en op zijn borst pronkt een rij militaire onderscheidingen. Ongetwijfeld verdient met jaren dienst. Trots klopt ze zijn schouders af en slaat ze een arm door de zijne. Samen wandelen ze, met het zonnetje in hun gezicht, richting het Malieveld. En met hen nog een hele stoet anderen. 'Kijk papa, dat is een soldaat', zegt een jongen die op de schouders van zijn vader zit. 'Ja, een echte.'

Op het Malieveld verzamelen duizenden militairen en geïnteresseerden zich in aanloop naar het defilé. Verspreid over het grasveld staan tientallen witte tenten waar militaire afdelingen en hulporganisaties kamp hebben opgezet. In het midden van het terrein staat een aantal militaire voertuigen, waaronder vliegtuigen en een ouderwetse tank. Kinderen staan popelend in de rij om er even in te mogen. 'Niet op de knopjes drukken hè', zegt een soldaat streng tegen een meisje dat in een van de vliegtuigjes mag zitten.

'Dit is een M113 A1', vertelt veteraan Paul. Eén voor één helpt hij kinderen door een gat omhoog zodat zij eventjes op het pantservoertuig kunnen zitten, met hun handen aan het grote geweer dat erop staat. 'Dit is het laatste van dit model dat in Nederland nog rondrijdt', vertelt Paul. 'Mede dankzij mijn gesleutel. Dat is het voordeel van zo'n ouder model. Ik geef ergens een klap op met een hamer en dan doet ie het weer. Het houtje-touwtje werk, wat met die hypermoderne voertuigen van nu natuurlijk niet kan.'

Paul was onderdeel van de genietroepen, een afdeling gespecialiseerd in mobiliteit en bescherming. Militairen die ook wel de 'bouwvakkers binnen het leger' worden genoemd. 'Ik ben begonnen als jong broekie en heb zeventien jaar als chauffeur op de tank gezeten. Als er ergens een brug van ons was opgeblazen, moesten wij daarheen om te repareren. De tank werd dan gecamoufleerd in de bosjes gezet, vijf schutters en de chauffeur bleven zitten en de andere mannen gingen de brug repareren. Dat moest in twee uur gedaan zijn.'

'Ik ben elf keer uitgezonden geweest', vertelt Paul. 'En daar zaten uitzendingen bij die niet leuk waren. Oorlog blijft oorlog. Ik heb in Irak anderhalve maand met één andere militair in het zand gelegen. Zonder radio, niets. Je constant afvragend wat de vijand gaat doen. Uiteindelijk ben ik vijftien jaar geleden ingestort. Ik heb een trein geprobeerd tegen te houden en weleens een pistool gepakt, maar ik heb het geluk dat ik hier nog ben. Mijn collega's hebben mij altijd weer uit mijn dal geprobeerd te trekken. Dat is die verbroedering. En toen kwam zij weer op mijn pad', zegt Paul wijzend naar de M113. 'Ik heb gezegd; 'Ik ga haar opknappen en heb één droom. Met haar naar veteranendag.'

Voor militairen als Paul, die PTSS oplopen, is de laatste jaren gelukkig meer aandacht. 'Vroeger zeiden ze 'ja, iedereen heeft wel wat'. En dan ging het leven door. Nu is er veel meer ruimte om over trauma te praten', vertelt Lisette Blok van Hulp voor Helden, een stichting die veteranen op allerlei manieren helpt. Lisette: 'Maar het liefste willen we PTSS natuurlijk voorkomen. Eén van de projecten die wij steunen is daarom digitale EMDR, een vorm van trauma therapie. Met deze app kun je direct nadat je iets hebt meegemaakt dat impact op je heeft een ervaring herbeleven. Het is namelijk wel gebleken dat hoe sneller je hulp krijgt bij trauma, hoe beter dat is. Wij hopen eigenlijk dat over een tijdje elke militair die wordt uitgezonden deze app op zijn telefoon krijgt.'

Om één uur is het tijd voor de veteranen en militairen om zich klaar te maken voor het defilé. Ruim 4000 mannen en vrouwen lopen in een optocht door het centrum, waar het publiek al in spanning langs de hekken en op tribunes zit te wachten. Het spits wordt afgebeten door de gevechtsvliegtuigen en daarna volgen de fanfare en de gepantserde voertuigen met oud-militairen die glimlachend zwaaien naar het publiek. 'Mooi om ze te zien genieten', zegt Lisette. 'Mijn vader is veteraan en hij loopt met een krom ruggetje, net als ik. Maar toen hij meeliep met het defilé zag ik hem ineens met een kaarsrechte rug lopen, vervuld van trots. Daar krijg je dan wel echt kippenvel van.'