Ode aan de surfcultuur op Scheveningen: 'Hier is het allemaal begonnen'

Tegenwoordig zijn er meerdere surfscholen en surfwinkels te vinden aan het Scheveningse strand, maar begin jaren zeventig was Go Klap de eerste die een surfwinkel opende op Scheveningen. Daarmee was hij ook gelijk de eerste in Nederland. In 2010 sloot hij zijn winkel. Etsko Schuitema was de eerste die een surfschool opende en die bestaat nog altijd. Sterker nog: Hart Beach is inmiddels flink uitgebreid en ook niet meer de enige aan de Scheveningse kust. Ook bij onder andere Aloha, Jumpteam Scheveningen en The Shore kun je leren surfen.

Drie van de pioniers op surfgebied in Nederland zijn Arie Verbaan, Jaap van der Toorn en Rob Cillekens. Zij vertellen enthousiast over hoe het surfen bekend werd in Nederland. 'Ik was 18 toen ik bij mijn zeilvereniging K.Z.V.S. een surfplank vond,' zegt de 71-jarige Scheveninger Jaap van der Toorn. Die plank was achtergelaten door een Amerikaanse jongen. In het begin wist ik niet eens precies wat je er nou mee kon. Maar toen ik het ging proberen en voor het eerst door een golf werd meegenomen, had ik kippenvel,' zegt Jaap, die duidelijk weer kippenvel krijgt als hij erover vertelt. 'Ik wist echt niet wat mij overkwam, ik was gelijk verslaafd.'

Arie Verbaan, nu 77 jaar, begon met surfen op het Zuiderstrand. 'In het begin was er veel onbegrip. Surfen was hier in Nederland nog totaal onbekend. Terwijl er in grote delen van de wereld al volop gesurfd werd,' aldus Arie Verbaan. 'Dan waren er geweldige golven en moest ik het water uit. Dat was heel frustrerend. De politie sommeerde je dan om het water uit te komen of het was de reddingsbrigade die rondjes om je heen bleef varen.' Jaap van der Toorn vult aan: 'Het begin was echt heel moeizaam. Het was verboden om te surfen. Je mocht niet met drijvende voorwerpen de zee in. Regelmatig werden onze surfplanken dan ook ingenomen door de politie.'

Uiteindelijk kwam er wel meer begrip en werd het toegestaan om te surfen. 'Dat is nog wel een bijzonder verhaal,' zegt Jaap van der Toorn. 'We waren met een groepje aan het surfen in Marokko. Daar raakten we in gesprek met een Nederlandse man. Wij legden uit dat we op Scheveningen eigenlijk niet mochten surfen. De man vertelde dat hij daar wel iets aan kon doen. Wij snapten er niets van en vroegen, niet wetende dat we het tegen de burgemeester van Den Haag tegenover ons hadden, wat hij daar dan aan dacht te kunnen doen. Uiteindelijk is het toen heel snel gegaan,’ aldus Van der Toorn. Burgemeester Victor Marijnen, die vóór zijn burgemeesterschap tussen 1963 en 1965 ook nog minister-president van ons land was, zorgde er voor dat surfen uiteindelijk werd toegestaan. 'De politie vroeg ons wel in het vervolg even van tevoren aan te geven wanneer we de zee in zouden gaan, want dan konden ze daar rekening mee houden,' zegt Arie Verbaan. 'In die tijd kwamen er namelijk veel meldingen binnen van verontruste burgers die dachten een drenkeling in het water te zien.'

Rob Cillekens is de enige Katwijker van het trio. Hij kwam eind jaren zestig voor het eerst in aanraking met surfen. 'Ik was 16 jaar toen ik al idolaat was van surfen, maar toen mocht ik nog niet van mijn vader. Die vond het te gevaarlijk. Daarna moest ik in dienst. Uiteindelijk was ik 21 toen ik ben gaan surfen. Ik belde geregeld naar Arie, die ik inmiddels had leren kennen. Dan vroeg ik hem of er goede golven waren.' Arie vult aan dat Rob bij goede golven dagelijks op Scheveningen te vinden was. 'Onze vrouwen hadden destijds dus ook niet zoveel aan ons, want we waren heel vaak aan het surfen,' zegt Arie. 'Kun je niet wat anders gaan doen dan die rare sport,' vroegen onze vrouwen geregeld.’

Inmiddels is de sport enorm populair en leren jaarlijks duizenden kinderen surfen aan de Scheveningse kust. 'Scheveningen is de surfhoofdstad van ons land en misschien ook wel van Noord Europa,' zegt Arie Verbaan. 'De omstandigheden zijn hier gewoon heel goed. Door de havenhoofden en de strekdammen is de stroming hier anders. De golven worden niet beïnvloed door de stroming. De combinatie met dat het om een grote stad gaat met een mooi strand maakt dat het heerlijk is om hier te surfen.

Natuurlijk zijn er enorme verschillen tussen vroeger en nu. 'Het verschil tussen toen en nu is dat wij alles zelf hebben moeten ontdekken,' vertelt Arie. Nu valt er weinig meer te ontdekken,' vult Rob aan. Alles is er al. Luxe pakken, mooie planken en alles wat je nodig hebt. Surfplanken waren toen totaal anders dan nu. Het was wel heel primitief toen. Wij zagen op een foto hoe een surfboard er uit moest zien. Dat hebben we geprobeerd na te maken. Met piepschuim als hoofdmateriaal en plastic. We schuurden de plank niet op, dus je lag helemaal open als je het water uit kwam.' Jaap vult aan: 'De eerste jaren surfden we ook zonder pakken. Of in een oud-duikpak. En als het echt koud was dan met keukenhandschoenen.'

Toen men eenmaal door begon te krijgen wat surfen precies inhield, werd het druk aan de Scheveningse kust. 'Ik zal nooit vergeten hoe druk het geregeld was op de boulevard als wij aan het surfen waren,' zegt Van der Toorn. 'Het was zelfs zo druk dat de ijscoman die op de boulevard stond ons vroeg om elke dag te komen surfen. Hij had het erg druk als wij op zee waren. Ik moest hem toen uitleggen dat wij graag iedere dag wilden surfen, maar dat er wel goede golven moesten zijn. Hij wilde ons in ruil voor onze dagelijkse komst onbeperkt gratis ijs geven. Daarnaast was er ook wel eens een verkeersopstopping op de boulevard door de rits auto's die er door ons was ontstaan. Een motoragent moest dan het verkeer proberen te regelen. Er waren altijd veel toeschouwers.'

‘Eigenlijk waren onze zelfgebouwde planken vaak niet geschikt om op te surfen,’ zegt Arie Verbaan. ‘Je had je eigen idee over hoe je een plank moest maken. En onderling ook oeverloze discussies. Uiteindelijk merkte je in t water pas of t werkte. Vaak had je het model dan verkeerd gemaakt en kon je geen golf pakken. Door schade en schande zijn we wijs geworden,' zegt Verbaan lachend.

Rob legt uit: ‘Informatie was er ook nauwelijks. En als die er al was dan moest je die kopen vanuit Amerika. Bijvoorbeeld het surfmagazine. Dat blad kostte twaalf gulden. Ik heb mijn eerste surfles op een Perzisch tapijt gehad. Ik leerde van twee Amerikaanse jongens die hier in de zomer waren. Het was een hele andere tijd, maar wel heel bijzonder,' aldus Cillekens.