Den Haag een échte fietsstad? Dan moet de snelheid omlaag in veel meer straten

De gemeente koestert al langere tijd de wens om van Den Haag 'een fietsstad te maken'. Het stadsbestuur heeft hier sinds 2019 zelfs een 'fietsstrategie' voor. Met deze strategie wil het stadhuis zoveel mogelijk bewoners op de tweewieler krijgen.

Dit wordt gestimuleerd door fietspaden te verbeteren, het realiseren van zoveel mogelijk fietsparkeerplaatsen, campagnes waarin de voordelen van fietsen worden aangeprezen, het fietsvriendelijker maken van kruispunten en het verkeer op fietsroutes beter te laten doorstromen.

Maar die ambities en de plannen leiden in de praktijk niet direct tot positieve resultaten. Uit rapporten van de gemeente blijkt dat het aantal verkeersslachtoffers al sinds 2014 toeneemt. Dit terwijl het stadsbestuur al jaren z'n best doet om de hoeveelheid ongevallen te laten afnemen.

Volgens organisaties die opkomen voor fietsers en veilig verkeer willen stimuleren, zijn er voor die tegenvallende cijfers meerdere verklaringen. Zo is de recente verbetering van een aantal fietspaden en -parkeerplaatsen positief. Maar toch draagt dat niet per se bij aan een oplossing van het probleem, stelt onder andere Jos de Jong, voorzitter van de Haagse afdeling van de Fietsersbond. Volgens hem is Den Haag vooral onveilig voor fietsers door het gebrek aan zones waar je maximaal 30 kilometer per uur mag rijden. Pas als er meer 30-kilometer zones komen, wordt het veiliger voor de fietser, zegt hij.

In de twee forse 'fietsnota's' van de gemeente wordt meerdere keren het tekort aan deze 30-kilometer zones vermeld. In beide nota's komt terug dat 'op wegen met gemengd verkeer' - plekken waar fietsen en auto's rijden - de snelheidslimiet worden verlaagd van 50 naar 30 kilometer per uur.

Maar volgens De Jong moet de lat omhoog. 'Op dit moment wil de stad elf straten inrichten naar 30-kilometer zones. Ik zat eerder te denken aan veertig. We weten dat er alleen minder fietsongelukken gebeuren als auto's minder snel gaan rijden. Er is geen andere manier om het te stoppen.'

Fietsburgermeester Remco de Rijk is het eens met De Jong. In Den Haag is er al sprake van heel veel auto's per vierkante kilometer, legt De Rijk uit. Volgens hem is het dan niet heel verstandig dat auto's op veel plekken ook nog eens 50 kilometer per uur mogen rijden.

De fietsburgemeester: 'In Den Haag is de autodichtheid heel erg groot. Groter dan in Rotterdam, terwijl die stad in totaal meer auto's heeft. Dat zorgt voor heel veel verkeer. En als kers op de taart is dit ook een stad die voor auto's is ingericht. Op veel wegen mag je 50 rijden en er zijn weinig aparte fietspaden naast autowegen gemaakt en zijn er ook relatief weinig vrijliggende fietspaden.'

Van oudsher zie je inderdaad dat er bij een wegrichting vooral naar de auto wordt gekeken, vertelt Wendy Weijermars. Zij is senior onderzoeker bij het Instituut voor Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid. Weijermars doet geen specifieke uitspraken over Den Haag. Maar ze kan wel vertellen welk gedrag en welke fenomenen ze vaak terug ziet in het verkeer in drukke, stedelijke gebieden.

Weijermars legt uit dat auto's lange tijd een centrale rol speelde bij het inrichten van wegen. Maar dit is sinds een tijdje aan het veranderen. 'Hier is wel een verandering zichtbaar, zo staat de auto bij het tegenwoordig bij het ontwerpen van wegen niet langer centraal. Op dit moment komt de voetganger op de eerste plek.'

Ook volgens Veilig Verkeer Nederland (VVN) zijn de vele ongelukken waarbij fietsers zijn betrokken duidelijk te herleiden naar de inrichting van de stad. 'We pleiten al langer voor meer 30-kilometer zones', vertelt de woordvoerder van de VVN, Rob Stomphorst.

Maar ook al hangen er in een straat bordjes waarop staat dat je er 30 moet rijden in plaats van 50, daarmee is het probleem niet opgelost. Stomphorst: 'Het is een goed begin, maar het is geen oplossing. Je moet de uitstraling van een straat veranderen naar dat van een 30-kilometer zone. Je kan er bijvoorbeeld een eenrichtingsweg van maken en er meer handhavers laten rondlopen. Zo verhoog je de pakkans en schrik je iedereen even af. Dan rijden mensen daarna niet zo snel meer vijftig in die straat.'