Den Haag krijgt mogelijk compleet nieuwe coalitie met zes partijen

Slob werd op 3 juli door de gemeenteraad gevraagd om als verkenner aan de slag te gaan nadat de VVD uit de coalitie stapte. Hij presenteerde maandag elf 'bevindingen' en twee 'aanbevelingen'.

Uit zijn verslag wordt duidelijk dat een aantal partijen niet meer met elkaar wil samenwerken in een coalitie. Zo wil Hart voor Den Haag niet met de PvdA. D66 wil niet met alleen Hart voor Den Haag en VVD, omdat de verschillen inhoudelijk te groot zijn. Bovendien willen de democraten 'loyaal zijn' naar partijen als PvdA, GroenLinks en CDA waarmee ze afgelopen jaren in moeilijke tijden goed hebben samengewerkt. GroenLinks en PvdA op hun beurt willen elkaar niet loslaten en alleen samen in het college.

Dat betekent in de praktijk dat er nu nog twee varianten mogelijk zijn. Een compleet nieuwe coalitie: Hart voor Den Haag, VVD, Partij voor de Dieren, Denk, SP en ChristenUnie/SGP. En de tweede is het nog resterende deel van de huidige coalitie (D66, GroenLinks, CDA en PvdA) aangevuld met twee of meer partijen zoals Partij voor de Dieren, Denk, SP en de ChristenUnie/SGP.

Slob sprak na een tumultueuze raadsvergadering in juni met alle partijen in de raad. Volgens hem is in de politiek sprake van een 'precaire situatie'. Slob: 'De situatie is best ernstig, maar er is ook bereidheid en verlangen om het samen op te lossen.'

Dat de onderlinge verhoudingen in de Haagse politiek niet best zijn, bleek ook al eerder. In het verleden schetste onder meer waarnemend burgemeester Johan Remkes een somber beeld. Sindsdien zijn partijen wel met elkaar in gesprek tijdens bijvoorbeeld raadsconferenties. Slob adviseert om die voort te zetten. Want het feit dat de VVD op 29 juli uit de coalitie stapte, maakte de zaak er niet makkelijker op. D66, GroenLinks, CDA en PvdA bleven over. En dat leidde bij die partijen tot 'onbegrip', aldus de verkenner. 'Het woord vertrouwensbreuk is zelfs gevallen.'

Uit het rapport van Slob blijkt dat hoewel sommige partijen inmiddels een beetje begrip voor elkaar krijgen, andere nog steeds niet met elkaar willen samenwerken. Zo leidden uitlatingen van PvdA'ers ertoe dat Hart voor Den Haag absoluut niet met die partij in een coalitie wil.

De verhoudingen tussen D66 en Hart voor Den Haag waren ook erg stoef, maar die zijn wel wat verbeterd. 'Zowel Hart voor Den Haag als D66 hebben zich ingespannen om de persoonlijke verhoudingen te verbeteren. Ze hebben echt in elkaar geïnvesteerd en zijn naar elkaar toegegroeid met nieuw vertrouwen.'

Met de presentatie van zijn verslag, wilde Slob ook duidelijk maken waarom bepaalde voor de hand liggende coalities (bijvoorbeeld Hart voor Den Haag/D66/VVD) er niet komen. Volgens de oud-minister moeten nieuwe gesprekken tussen partijen duidelijk maken welke van de twee varianten er ook echt gaat komen.

De voorman van Hart voor Den Haag, Richard de Mos laat in een reactie weten klaar te zijn voor die gesprekken en daarbij ook het initiatief te willen nemen. 'Als grootste partij nemen wij nu de lead om deze optie tot realiteit te maken. De gesprekken daarover willen we zo snel mogelijk aanvangen.' Hoewel de politieke kleuren uiteenlopen, is zijn hoop dat met deze combinatie een breed draagvlak in de stad wordt gecreëerd.

Toch is het voor De Mos teleurstellend dat een combinatie met Hart voor Den Haag, D66 en VVD niet is mogelijk is. 'Deze coalitie doet recht aan de verkiezingsuitslag en vindt draagvlak bij de meeste andere partijen in de gemeenteraad. Nu moeten we een heel nieuw coalitieakkoord in elkaar gaan zetten, in plaats van voortborduren op de D66/VVD-romp.'

D66-leider Robert van Asten vindt het teleurstellend dat nu eerst wordt gekeken naar een combinatie zonder zijn partij. 'Dat is jammer. We waren graag doorgegaan met de huidige coalitie. We staan wel open voor Hart voor Den Haag, maar we blijven ook loyaal aan onze coalitiepartners.'

Partij voor de Dieren, Denk, SP en de ChristenUnie/SGP komen in beide combinaties voor. Van Asten geeft aan deze partijen ruimte te willen geven om de eerste variant te bespreken voordat hij de variant met D66 wilt onderzoeken. 'We wachten het af. Dat is een gevolg van onze keuzes.'

De coalitie in Den Haag klapte eind juni vanwege onenigheid over mogelijke samenwerking met Hart voor Den Haag. Nadat De Mos en de andere verdachten werden vrijgesproken van onder meer corruptie hing de vraag in de lucht wat er met die partij moest gebeuren. Op verzoek van de gemeenteraad trad vervolgens oud-minister en voormalig wethouder Bruno Bruins aan als gespreksleider. Hij stelde dat de coalitiepartijen toenadering moesten zoeken tot Hart voor Den Haag.

De VVD stond open voor een samenwerking met De Mos, GroenLinks en Partij van de Arbeid waren fel tegen. Deze spanning liep op in aanloop naar de gemeenteraadsvergadering van 29 juli. Toen de partijen het tijdens een verhit debat niet eens konden worden, stapte de VVD uit de coalitie. VVD-wethouders Anne Mulder en Kavita Parbhudayal dienden ook direct hun ontslag in.

Slob werd vervolgens door de gemeenteraad aangesteld als verkenner. Hij heeft de afgelopen weken met alle partijen rond de tafel gezeten om te zoeken naar nieuwe mogelijke samenwerkingen.