Bibi Breijman zingt bij Indië-Herdenking: 'Verlangen naar een plek waar je niet meer welkom bent'

'Ik heb zelf Indische roots', vertelt Bibi in het radioprogramma Haags Bakkie. 'Toen ik in 2020 meedeed aan Het Perfecte Plaatje kreeg ik een opdracht om een reeks te maken over mijn roots'. Ze besloot een serie te maken over het verleden van haar grootouders. 'Ze zijn eerste generatie bootvluchteling.'

'Heel voorzichtig' besloot ze haar oma Asta te vragen of ze die mocht fotograferen. Dat gebeurde onder meer bij het Indisch Monument in Den Haag. Tijdens de gesprekken met haar oma kwam het verleden aan bod. 'Ze bloeide helemaal op en stelde zich open aan mij.'

'Mijn dochter was in die tijd twee jaar. Toen mijn oma werd geïnterneerd in het Jappenkamp was ze ook twee. Dus ik voelde zó erg mee met haar moeder en dacht 'Hoe moet het wel niet zijn om in die omstandigheden je gezin te moeten stichten?' Haar hele gezin was uit elkaar gerukt. Ze heeft me heel veel verteld en dat wakkerde een stukje in mezelf aan.'

Het verleden was daarvoor nog niet aan bod gekomen. Het ging eerder over de gezelligheid waarbij de familie pasar malams bezocht, naar de Tong Tong Fair ging en drukke verjaardagen vierde. Bibi had wel weet van de geschiedenis, maar de verhalen waren nog niet eerder door oma zelf aan haar verteld.

'Ik denk toch dat je als kind wilt dat je ouders overeind blijven staan. Je wilt ze geen pijn doen, geen pijnlijke vragen stellen of ze kwetsen.' Als lid van de derde generatie durfde zij haar oma wel vragen te stellen over het verleden. 'Ik was misschien iets brutaler. Ik vroeg het haar gewoon direct hoe het moet hebben gevoeld.'

'Mijn dochter is nu vier jaar, dus die gaat zich ook dingen afvragen. Waar ik mee bezig ben en waarom ik moet zingen en waar mijn liedje over gaat. Dat is heel leuk. Dan heb je een heel ander gesprek en kan je dingen uitleggen.'

Dit weekend heeft ze verteld wat de herdenking betekent. 'Toen legden we het uit: Vroeger was er een oorlog, en oma had destijds jouw leeftijd. Ik dacht nog: 'Weet ze wat een oorlog is?'. En toen zei ze: 'Dat is echt niet lief, je mag elkaar niet schoppen of slaan. Je moet lief zijn voor elkaar'.' Daarop heeft Bibi uitgelegd dat er wordt gevierd 'dat we nu vrij zijn' en 'dat we kunnen delen wat er vroeger is gebeurd en hopen dat we daarvan hebben geleerd'.

Bibi heeft het lied 'Neem me mee' geschreven, dat gaat ze vandaag ook zingen. Ze vertelt het verhaal van haar voorouders. 'Over mijn oma en eigenlijk wel het dubbele gevoel dat je hebt. Ze is in Nederlands-Indië opgegroeid, maar voelde zich zó Nederlands: ze waren aanhanger van het Koningshuis en spraken keurig Nederlands. Ze mocht geen woord Indonesisch spreken, want dat was niet goed voor je toekomst..'

Eenmaal, in de jaren vijftig, in Nederland aangekomen bleek dat het hier heel anders was dan dat ze zich hadden voorgesteld. 'Ze hoorden er niet bij, ze waren ontheemd. Ze hebben altijd een stiekem verlangen gehad naar het voormalig Indië. Maar een deel moesten ze verloochenen, ze mochten er niet voor uitkomen. Met hun inheems kant bereikten ze niks in de Europese rangschikking', vertelt Bibi.

'Ze konden hier niet terecht met hun pijn. Daar gaat het lied over: dat je eigenlijk altijd stiekem een verlangen hebt naar een plek waarvan je weet dat je er niet meer welkom bent. Een plek ook die altijd wel deel van je is.. Gevolg is dat je je nooit ergens echt helemaal thuis voelt. Het lied gaat erover dat je overal op de wereld zoekende kan zijn. Maar dat als je een gezin hebt, dat je thuis is.'